Usta Çırak

• 08 / 07 / 2007

Usta Çırak

Öykülerde olsun anekdotlarda olsun birçok öğrencinin sabırsızlığı , şüpheciliği , gurur ve inadı göze batmaktadır. Gelecekte hocası olacak kişi tarafından bu özelliklerinden dolayı dışlanır. Hatta küçümsendiğini ve aşağılandığını düşünür. Oysa eğitimin ilk aşaması ( ve en zor olanı ) başlamıştır. Öğrenmek için uygun zihin durumunun yaratılması olarak nitelendirebileceğimiz bu görünmez ders aynı zamanda bir sınavdır. Sensei (bizdeki uygun karşılığı hoca'dır)ömrünü verdiği , kendi hocasından hak ederek aldığı teknikleri öyle herkesle paylaşamaz . Ancak gelenekleri devam ettirmek isteğiyle de yanıp tutuşur. Öğrencisi olmak isteyen kişi teknik öğrenmek isteği duyar ancak her şeyden önce bir gelenek zincirinin halkası olacağının bilincinde değildir. Öğrenciden beklenen ise kendini hocasının öğretisine tam anlamıyla açmasıdır.

Usta-Çırak ilişkisini zaman boyutunda üç aşamaya bölebiliriz: Shû Ha  Ri

Shû , teslimiyet devresidir. Bir meslek edinmek isteyen kimse ustasını arar . Bulduğundaysa kendi cahilliğinin farkında olarak , tam bir güvenle ustanın sözlerine uyar. Her şeyden önce itaatını ispat etmelidir ve öğretiyle doğrudan ilgisi olmayan şeyler yapmak zorunda kalabilir. Çok geçmeden ustasının ona yalnızca teknik değil , bu bilgileri bir şekilde ve uygun zihin durumuyla kullanmayı da öğrettiğini fark eder. Eskiden böyle bir usta çocuğun babası tarafından seçilirdi. Böylelikle çocuğun eğitimini başka bir yetişkin üstlenmiş oluyordu.

Budo söz konusu olduğunda öğrenci hocayı , hocada öğrenciyi karşılıklı olarak seçerler. Çırak gibi usta da geleneğin kurallarına uyar. Öğrencide her türlü yargılamayı bir yana bırakarak ustanın öğrettiklerini büyük bir hassasiyetle uygulamaya çalışır. Bu dönem üç beş yıl kadar sürebilir. Öğrenci oldukça sağlam teknik temeller edinmiştir ancak sanatını uygulama deneyiminden yoksundur.

Ha (Kopma) devresinde öğrenci kendi deneyimlerini edinmelidir. Örneğin hocası ondan bildiklerini başkalarına aktarmasını ister. Bu uzaklaşma öğrencinin kendisini yalnız hissetmesine yol açar. Çalışmasını denetleyecek kimse yoktur. Tanımadığı insanlara kendini kanıtlamak zorundadır. Bu zor deneyim sayesinde bir süre sonra kendi bilgilerinden emin olur. Aynı teknikleri başkalarının nasıl uyguladıklarını görür. Dalında uzmanlaşsa da stili hâlâ hocasının etkisini taşımaktadır.

Budo'da , kopma devresinde , öğrenci Dojo'sunu terk ederek tekniklerini denemek ister . Gerekirse ülkeyi bir baştan bir başa dolaşır. Bu zorlu yolculuk Mushashûgyô olarak bilinir. Meydan okumalar ve düellolarla karşılaşır. Halen ustasının temsilcisi konumundadır. Genel tutumu aldığı terbiyeyi göstererek ustası hakkında ülkenin her yanındaki öğrenci ve hocalara mesaj verir. Yıllar geçtikçe kendini tanımaya başlar ve teknikleri kişiselleşir. Sanatını uygulamış ve sonuçlarını görmüştür. Bu dönem on , yirmi yıl hatta daha uzun sürebilir.

Ri devresi ilk devrenin sonuçlanmasıdır. Artık çırak geriye dönerek ( bu her zaman gerçekleşmese bile ) ustasının yerini alacak kadar olgunlaşmıştır. Genellikle bu devrede Budoka kendi sitilini tanıtmaya başlar. Birçok kereler öğrencinin ustasını geçtiği de görülmüştür. Bu durum karşısında hoca kendine ders çıkarır ve bu başarıya katkısıyla gururlanır. Yeni usta hocasına sonsuza kadar saygı duymak durumundadır.